Χριστούγεννα στην Κύπρο
Τα Χριστούγεννα στην Κύπρο γιορτάζονται πάντα με έναν τρόπο παραδοσιακό. Είναι, χωρίς αμφιβολία, μαγικά, πολύτιμα και η πιο αγαπημένη γιορτή μικρών και μεγάλων. Η Κύπρος μοιράζεται τις περισσότερες χριστουγεννιάτικες παραδόσεις της με την Ελλάδα. Οι κουλτούρες τους έχουν πολλά κοινά, οπότε και οι χριστουγεννιάτικες παραδόσεις τους μοιάζουν πολύ. Για αυτόν το λόγο, στο Following You θα βρείτε κάποιες επιπρόσθετες δραστηριότητες που δεν αναφέρονται σε αυτές της Ελλάδας. Σε κάθε περίπτωση, ό,τι προτείνεται για την Ελλάδα, ισχύει και για την Κύπρο. Εκτός από το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, το οποίο είναι βασικό σημείο αναφοράς κάθε Χριστούγεννα, την ιστορία του Άγιου Βασίλη και το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο φαγητό, ας δούμε και κάποιες επιπλέον παραδόσεις: Στην Κύπρο και στην Ελλάδα υπάρχει ένα φυτό που χρησιμοποιείται πολύ στα σπίτια εκείνη την περίοδο και προσφέρεται σα δώρο, η Ποϊνσέττια. Όλοι οι ανθοπώλες έχουν τη διάσημη κόκκινη Ποϊνσέττια με όμορφες κορδέλες, έτοιμη να φωτίσει κάθε σπίτι και την λένε Αλεξανδρινό.
Παραδοσιακά, όσοι και όσες είναι μέρος της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, νηστεύουν για 40 μέρες πριν τις 25 Δεκεμβρίου, για να εξαγνίσουν τα σώματά τους και να γιορτάσουν τη γέννηση του Χριστού. Αν και λίγοι διατηρούν αυτήν την παράδοση σήμερα, η μέρα των Χριστουγέννων ακόμα σηματοδοτεί το τέλος της νηστείας και γιορτάζεται με πολύ φαγητό.
Πολλές κυπριακές παραδόσεις περιστρέφονται γύρω από το φαγητό. Τα δύο πιο δημοφιλή γλυκίσματα των γιορτών, είναι τα μελομακάρονα (μπισκότα με κανέλα και πορτοκάλι, γλασαρισμένα με σιρόπι μελιού και πασπαλισμένα με καρύδια) και οι κουραμπιέδες (μπισκότα αμυγδάλου πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη). Υπάρχουν επίσης και παραδοσιακά γλυκά. Την παραμονή των Χριστουγέννων, οι γυναίκες της Κύπρου ζυμώνουν ένα ειδικό ψωμί που λέγεται ''γεννόπιτα΄΄, γνωστό και ως ''Χριστόψωμο''. Είναι ένα γλυκό ψωμί του οποίου το όνομα σημαίνει, ''το ψωμί του Χριστού'' και συνήθως είναι διακοσμημένο με έναν σταυρό. Τρώγεται τη μέρα των Χριστουγέννων ανάμεσα σε πολλά άλλα πιάτα. Όσον αφορά το φαγητό, υπάρχει άλλη μία παράδοση για τη μέρα των Φώτων. Οι νοικοκυρές ψήνουν ''ξεροτήανα'', γνωστά στην Ελλάδα και ως ''λουκουμάδες'', οι οποίοι είναι σαν ντόνατς. Μερικά ξεροτήανα τα πετάνε στις σκεπές των σπιτιών, ώστε να τα φάνε οι ''μπαμπούλες'', ή αλλιώς καλικάντζαροι, και να φύγουνε.
Μετά τη Λειτουργία, ο παπάς του χωριού πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι και ραίνει τους κατοίκους με Αγιασμό. Αυτή η παράδοση είναι γνωστή ως ''Κάλαντα'' και είναι ο πρόγονος της μοντέρνας εκδοχής των Καλάντων που τα παιδιά τραγουδάνε σήμερα. Ο παπάς συνοδευόταν από ένα παιδί που κρατούσε ένα δοχείο με τον Αγιασμό. Οι άνθρωποι πετούσαν κέρματα στο δοχείο, σα δώρο για τον παπά. Όλα τα παιδιά πηγαίναν στα σπίτια τραγουδώντας για να κερδίσουν κάποια χρήματα, γνωστά και ως ''πλούμισμα'' στην Κυπριακή διάλεκτο. Σήμερα, οι ομάδες των παιδιών μαζεύονται και πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα κουβαλώντας τα τριγωνάκια τους και άλλα μουσικά όργανα, τραγουδώντας τα κάλαντα την Παραμονή των Χριστουγέννων. Χτυπάνε τις πόρτες, ρωτώντας ''Να τα πούμε, να τα πούμε;'' Μετά τα κάλαντα, επιβραβεύονται είτε μα κάποιο μικρό χρηματικό ποσό είτε με κουραμπιέδες και μελομακάρονα.
Σε κάποια χωριά, υπάρχει ένα ενδιαφέρον έθιμο όπου οι άνθρωποι γύρω από το τζάκι, κάνουν έναν σταυρό στον αέρα με ένα κλαδί ελιάς και κατόπιν κάνουν μια ευχή και το ρίχνουν στη φωτιά. Αυτός που πετάει το κλαδί πρέπει να σκεφτεί κάποιο αγαπημένο πρόσωπο και αν το κλαδί τρίξει στη φωτιά και αναπηδήσει, τότε σημαίνει ότι το πρόσωπο αυτό τους αγαπάει επίσης.
Τα παιδιά συνηθίζουν να παίρνουν τα δώρα τους την Πρωτοχρονιά και όχι τα Χριστούγεννα, μιας και ο ''Άγιος'' τους, είναι ο Άι Βασίλης τον οποίον γιορτάζουν την 1η του Γενάρη. Οπότε, μετά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και αφότου τα παιδιά έχουν πέσει για ύπνο, η μητέρα συνήθιζε να βάζει ένα κέικ για τον Άι Βασίλη με ένα φλουρί μέσα και το τοποθετούσε κάτω από το δέντρο, με ένα αναμμένο κεράκι και ένα κύπελο κρασί δίπλα. Η παράδοση λέει ότι ο κουρασμένος Άι Βασίλης, ευλόγησε το κέικ και ήπιε το κρασί και μετά τοποθέτησε τα δώρα για τα παιδιά της οικογένειας κάτω από το δέντρο. Τα παιδιά συνήθιζαν να ξυπνάνε νωρίς το πρωί και αφότου κόβαν τη Βασιλόπιτα για να δουν ποιος θα είναι ο τυχερός της χρονιάς - αυτός που βρίσκει το φλουρί-τρέχανε να πάρουν τα δώρα τους κάτω από το δέντρο.
Επιπλέον, οι παππούδες και οι γιαγιάδες συνήθιζαν να ''πλουμίζουν'' (ασημώνουν) τα εγγόνια τους το πρωί των Φώτων, στις 6 Γενάρη. Τα παιδιά, νωρίς το πρωί, πηγαίναν στους παππούδες τους και λέγαν τον ακόλουθο στίχο: ''Καλημέρα και τα Φώτα και την πλουμίστρα πρώτα''. Οι παππούδες, ευχαριστημένοι, δίναν μετά τον μποναμά τους.
Χριστούγεννα στην Ελλάδα
Αν και πολύς κόσμος γνωρίζει τα στολισμένα δέντρα και τον Ρούντολφ το ελαφάκι, τα Χριστούγεννα στην Ελλάδα μοιάζουν κάπως διαφορετικά. Ακολουθούν 5 συνηθισμένες παραδόσεις ης Ελλάδας για την περίοδο των γιορτών!
Χριστουγεννιάτικες Βάρκες και Πλοία
Παρόλο που στις ΗΠΑ τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα είναι εξαιρετικά δημοφιλή, στα ελληνικά χωριά των νησιών μπορεί κανείς να δει και Χριστουγεννιάτικες βάρκες και στολισμένα δέντρα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της χώρας, οι γυναίκες και τα παιδιά διακοσμούσαν ξύλινες βαρκούλες για καλωσορίσουν τους συζύγους και τους γιούς που γυρνούσαν ασφαλείς από τη θάλασσα. Η παράδοση υπάρχει ακόμα.
Τα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα
Την Παραμονή των Χριστουγέννων, στην Ελλάδα, τα παιδιά συνηθίζουν να πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να τραγουδήσουν τα κάλαντα. Είναι επίσης, σύνηθες, να εύχονται μακροημέρευση και καλοτυχία στον επικεφαλής του σπιτιού. Συχνά έχουν μαζί τους τριγωνάκια που χτυπάνε καθώς τραγουδούν. Το παίξιμο των τριγώνων δεν είναι απαραίτητα στον ίδιο τόνο με τα κάλαντα που τραγουδούν αλλά θεωρείται περισσότερο μέρος της παράδοσης.
Άλλα όργανα, όπως η φυσαρμόνικα και τα τύμπανα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν. Αφότου ευχηθούν ''χρόνια πολλά'' στους γείτονές τους, συνήθως ανταμείβονται με γλυκά, αποξηραμένα φρούτα και μικρές ποσότητες χρημάτων.
Χριστόψωμο
Το Χριστόψωμο είναι ένα στρογγυλό ψωμί που βρίσκεται στο ελληνικό Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. ''Το Χριστόψωμο χρονολογείται από την Οθωμανική περίοδο και παραμένει ακόμα ένα εορταστικό φαγητό, κομμάτι των ελληνικών Χριστουγεννιάτικων παραδόσεων'' όπως μας εξηγεί ο, Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας κ. Ευάγγελος Θ. Καραμανές. Παρόλο που η διακόσμηση του Χριστόψωμου διαφέρει ανά περιοχή και προσαρμόζεται ώστε να αντιπροσωπεύει τη ζωή του εκάστοτε σπιτικού, κάθε Χριστόψωμο έχει ένα σταυρό, φτιαγμένο από ζύμη, στο κέντρο καθώς και αμύγδαλα και καρύδια πασπαλισμένα στο κέντρο για να συμβολίσουν ευημερία. ''Με το να διαμορφώνουν σκηνές από την αγροτική ζωή στη ζύμη (πχ ζώα, αγροκτήματα και αμπέλια) οι νοικοκυρές επεδίωκαν να διαφοροποιήσουν το Χριστόψωμο από τα κοινά καρβέλια ψωμιού και να σηματοδοτήσουν την ξεχωριστή περίσταση των Χριστουγέννων. Παράλληλα, ο συμβολισμός του είναι να φέρει μια παραγωγική χρονιά για το σπιτικό'' προσθέτει ο κ. Ευάγγελος Θ. Καραμανές. Το Χριστόψωμο τρώγεται το βράδυ της Παραμονής των Χριστουγέννων.
Χριστουγεννιάτικα γλυκά
Τα μελομακάρονα (μπισκότα μελιού) και οι κουραμπιέδες (μπισκότα βουτύρου με ζάχαρη άχνη) είναι τα πιο δημοφιλή Χριστουγεννιάτικα γλυκά στην Ελλάδα. Φτιάχνονται αποκλειστικά από υλικά που βρίσκονται τοπικά, αυτές οι υπέροχες λιχουδιές είναι μέρος της ελληνικής παράδοσης από την αρχαιότητα σύμφωνα με τον κ. Ευάγγελος Θ. Καραμανέ. '’Τα βασικά υλικά των μελομακάρονων και των κουραμπιέδων, είναι το ελαιόλαδο, το μέλι, τα πορτοκάλια και τα καρύδια τα οποία είναι μεταξύ των πιο διάσημων ελληνικών προϊόντων. Παρόλο που σήμερα τα μελομακάρονα είναι συνδεδεμένα με τα Χριστούγεννα, τα αρχαία χρόνια οι 'Έλληνες τα τρώγαν σαν καθημερινό γλυκό.
Βασιλόπιτα
Η Βασιλόπιτα, η πίτα του Άι Βασίλη δηλαδή, είναι ένα παραδοσιακό γλυκό που φτιάχνεται για την Πρωτοχρονιά. Κάθε Βασιλόπιτα περιέχει ένα φλουρί, η κεφαλή του σπιτιού την κόβει σε κομμάτια και όποιος βρει το φλουρί, λέγεται πως θα είναι τυχερός όλον τον χρόνο. Η παράδοση αυτή έρχεται από ένα μύθο της Καππαδοκίας όπου λέγεται πως οι κάτοικοι είχαν συγκεντρώσει χρήματα και κοσμήματα για να τα δώσουν στον τυραννικό Έπαρχο ως φόρο.
Ο Άι Βασίλης (γνωστός και ως Άγιος Βασίλειος) κατάφερε να αλλάξει γνώμη στον Έπαρχο ώστε να εξαιρεθούν οι κάτοικοι από το φόρο και να μη χάσουν τα τιμαλφή τους. Μη γνωρίζοντας πώς να επιστρέψουν τα υπάρχοντα του καθενός, οι κάτοικοι ακολούθησαν τη συμβουλή του Άι Βασίλη και έφτιαξαν μικρές πίτες στις οποίες ο Άι Βασίλης έβαλε τα κοσμήματα και τα χρήματά τους και τις μοίρασε στους κατοίκους. Ως εκ θαύματος, κάθε κάτοικος πήρε πίσω τα δικά του τιμαλφή.
Ο Αγιασμός των υδάτων (Θεοφάνια)
Τα Θεοφάνια (6 Γενάρη) λέγονται και Φώτα στην Ελλάδα και είναι μια ημέρα γιορτής αφιερωμένη στη βάπτιση του Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Μετά τη θεία λειτουργία, οι ιερείς αγιάζουν τα ύδατα και μετά πετούν ένα σταυρό στη θάλασσα, τη λίμνη ή το ποτάμι όπου οι πιστοί βουτάνε για να τον βρούνε. Λέγεται πως όποιος τον βρει θα είναι ευλογημένος όλη την χρονιά και τα νερά καθαγιασμένα.
Χριστούγεννα στο Λίβανο
Στην πρωτεύουσα, τη Βηρυτό, μεγάλα και πολυτελή πάρτι γίνονται στα πιο σημαντικά ξενοδοχεία και πολύς κόσμος μαζεύεται, χωρίς να είναι όλοι, απαραίτητα, Χριστιανοί. Οι ποϊνσέττιες, δυτικού τύπου, όπως και τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια, τα δέντρα στα σπίτια και τους δήμους, γίνονται όλο και πιο δημοφιλή.
Όταν οι άνθρωποι επισκέπτονται ο ένας τον άλλον την περίοδο των εορτών, συνήθως τρώνε ζαχαρωμένα αμύγδαλα με τη συνοδεία δυνατών αλκοολούχων ποτών.
Άλλες συνήθεις Καθολικές παραδόσεις όπως η Μεταμεσονύχτια Λειτουργία εορτάζονται επίσης.
Πριν τα Χριστούγεννα, τη νύχτα της Αγίας Βαρβάρας, κάποια χωριά Χριστιανών έχουν μια δική τους ξεχωριστή παράδοση όπου όλη η οικογένεια μαζεύεται μαζί για να φυτέψει σπόρους σε βαμβάκι. Στις 24 Δεκεμβρίου, οι νεαρές φύτρες θα είναι έτοιμες να τοποθετηθούν στη Χριστουγεννιάτικη Φάτνη ως σύμβολο ζωής.
Σύμφωνα με τη λιβανέζικη παράδοση, την ημέρα της Αγίας Βαρβάρας, φυτεύεται σιτάρι ως σύμβολο ευλάβειας προς την Αγία Βαρβάρα που διωκόμενη από τον πατέρα της κρύφτηκε σε ένα χωράφι σιταριού. Σήμερα δε φυτεύεται μόνο σιτάρι αλλά και φακές, φασόλια ή οποιοσδήποτε άλλος καρπός προλαβαίνει να μεγαλώσει αρκετά ώστε να στολίσει ένα Χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Στο Λίβανο, ο μήνας Δεκέμβρης είναι άμεσα συνδεδεμένος με την κατακόκκινη Ποϊνσέττια. Οι Λιβανέζοι λατρεύουν να τις αγοράζουν για να στολίζουν τα σπίτια τους, τους δρόμους και τα μαγαζιά.
"Η ποϊνσέττια, πραγματικά είναι το μόνο Χριστουγεννιάτικο φυτό που μπορεί να βρεθεί εδώ. Αρέσει στους ανθρώπους να τα δίνουν ως δώρα ή να τα βάζουν σπίτι τους για μια πιο ευχάριστη ατμόσφαιρα''.
Στο Λίβανο, ο Άι Βασίλης είναι, ως συνήθως, ντυμένος στα κόκκινα και με μια λευκή, μεταξένια γενειάδα ακόμα κι αν θερμοκρασία είναι πάνω από 10°C.
Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι ήρθαν τα Χριστούγεννα από τα πρώτα φωτάκια και τα αστέρια που διακοσμούν τα καταστήματα και τους δρόμους.
Στο Λίβανο οι περισσότεροι κάτοικοι μιλάνε Αραβικά οπότε μπορεί κάποιος αντί για ''χρόνια πολλά'' να ακούσει να λένε ''Κουλ'αμ γουά εντά μπι-κχάιρ'' το οποίο σημαίνει ''Είθε κάθε χρονιά να σε βρίσκει με υγεία''. Τα γαλλικά μιλιούνται επίσης πολύ οπότε μπορεί κανείς να ευχηθεί και Joyeux Noël!
Χριστούγεννα στη Γεωργία
Τα Χριστούγεννα και οι εορταστικές εκδηλώσεις, όπως και όλες οι εκδηλώσεις στην Γεωργία, είναι βαθιά συνδεδεμένα με το τραπέζι ως κουλτούρα το οποίο έχει ένα βαθύτερο νόημα από ένα απλό γεύμα. Οι εορταστικές εκδηλώσεις ξεκινάνε με το τελετουργικό στρώσιμο του τραπεζιού με ένα παραδοσιακό γεωργιανό μπλε τραπεζομάντηλο το οποίο είναι κεντημένο με λευκές λεπτομέρειες και σχέδια γεμάτα συμβολισμούς που αντιπροσωπεύουν παμπάλαιες πεποιθήσεις, βαθιά ριζωμένες στη γεωργιανή κουλτούρα. Η όλη διαδικασία, για τη γεωργιανή οικογένεια, αντικατοπτρίζει ήθη και έθιμα από το βάθος των αιώνων, με κάποιες παραδόσεις να επιζούν ακόμα και σήμερα.
Το χριστουγεννιάτικο πρωινό στην Γεωργία του παλιού καιρού ξεκινούσε με το έθιμο της ευχής και το σπάσιμο ενός καρυδιού. Σύμφωνα με την παράδοση, αν το καρύδι ήταν ''καλό'', η ευχή θα πραγματοποιούταν μέσα στη χρονιά. Ένας χειροποίητος άγγελος έπρεπε πάντα να κρέμεται από την πόρτα ενώ κλαδιά από την τοπική χλωρίδα συνεισέφεραν σημαντικά στη διακόσμηση των χριστουγεννιάτικων τραπεζιών.
Αλλά πριν από αυτό ήταν η παραμονή των Χριστουγέννων όπου οι τραγουδιστές του ''Άλιλο'' (άλιλο από το αληλούια, χριστουγεννιάτικοι ύμνοι) ξεκινούσαν να περιπλανιούνται στα χωριά. Χτυπούσαν τις πόρτες, χαιρετούσαν την οικογένεια τραγουδώντας έναν χριστουγεννιάτικο ύμνο και ζητούσαν ως αντάλλαγμα χριστουγεννιάτικα δώρα. Όσο προχωρούσαν οι ετοιμασίες για τις γιορτές των Χριστουγέννων, κάθε οικογένεια είχε μαζέψει δώρα όπως γλυκίσματα, κρέατα, αυγά, ζαχαρωτά, κρασί και τσουρτσκέλας (παραδοσιακό γεωργιανό γλύκισμα που μοιάζει με κερί) για να δίνει στους τραγουδιστές του Άλιλο.
Αν οι τραγουδιστές περνούσαν από μια πόρτα χωρίς να χτυπήσουν, σήμαινε πως ο ιδιοκτήτης ήταν γνωστός ως φιλάργυρος (τσιγκούνης). Η εορταστική διάθεση των Χριστουγέννων κρατούσε ως την Πρωτοχρονιά. Κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας οι γείτονες κάναν επισκέψεις και φιλοξενούσαν ο ένας τον άλλον μέχρι να ξεκινήσουν οι προετοιμασίες για τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς.
Στην Γεωργία του παλιού καιρού, η Πρωτοχρονιά-γνωστή και ως Κάλαντα- ενσωμάτωσε πολλά παλαιότερα στοιχεία που υποδεικνύουν ένα ιδιαίτερο μίγμα παγανιστικών δοξασιών και χριστιανικών παραδόσεων.
Για να έχει τύχη και ευημερία, όλη την χρονιά, κάθε οικογένεια στην Γεωργία έκανε ένα παραδοσιακό τελετουργικό το πρωί της Πρωτοχρονιάς. Το τελετουργικό περιλάμβανε το ψήσιμο μικροσκοπικών ψωμιών σε διάφορα σχέδια. Το πιο σημαντικό σχέδιο ήταν αυτό που απεικόνιζε τον Κάτσα Μπάσιλα (Άι Βασίλης) με αποξηραμένα φρούτα για μάτια και μια ζώνη με σπαθί. Η φιγούρα αυτή βρισκόταν σε κεντρικό σημείο κατά τη διάρκεια του Πρωτοχρονιάτικου τραπεζιού. Ο Κάτσα Μπάσιλα υποτίθεται πως έφερνε ευτυχία, χαρά και ευημερία στην οικογένεια. Μεταξύ των ψωμιών αυτών υπήρχαν κάποια σε σχήμα γεωργικών εργαλείων, άροτρα, τσεκούρια, αργαλειοί, αμπέλια, ελάφια, κοτόπουλα, κόκορες και σπαθιά που συμβόλιζαν την ετοιμότητα της οικογένειας να προστατέψει το σπίτι ενάντια σε κάθε εχθρό. Αυτά τα ψωμάκια, τα ψωμιά του Μπάσιλα, φτιαχνόντουσαν από όλη την οικογένεια και φυσικά από τα παιδιά.
Ο Κάτσα Μπάσιλα και τα Μπάσιλα ψωμάκια μαζί με τα υπόλοιπα φαγητά και τα φρούτα τοποθετούνταν στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι που στην Ανατολική Γεωργία είναι γνωστό ως Αμπραμιάντ Τάμπλα (το τραπέζι του Αβραάμ). Σε αυτό το τραπέζι, κατά τη διάρκεια των Πρωτοχρονιάτικων εκδηλώσεων, ο γηραιότερος άνδρας της οικογένειας άναβε τέσσερα κεριά στο πιάτο ώστε να φέρουν ευτυχία στις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Στη συνέχεια σήκωνε το πιάτο ψηλά και περπατώντας στο σπίτι έστελνε την ευλογία του στα σπαρτά, τους στάβλους, τα αμπέλια κλπ., ευχόμενος υγεία και ευτυχία σε όλους.
Πιστευόταν πώς το τραπέζι της Πρωτοχρονιάς ήταν ένα δώρο από ένα μέκβλε-πάπα, έναν παππού δηλαδή που ζούσε στα δάση. Η χειροποίητη φιγούρα του παππού αυτού ήταν ένα ακόμα απαραίτητο στοιχείο για το σπίτι κατά τη διάρκεια της Πρωτοχρονιάς.
Μεταξύ των απαραίτητων Πρωτοχρονιάτικων διακοσμητικών είναι και το ''τσιτσιλάκι''. Αυτό είναι ένα δέντρο από ξύλο φουντουκιάς με εκατοντάδες λεπτά ξύλινα ρινίσματα που λειτουργούν ως κλαδάκια και είναι από τα βασικότερα γνωρίσματα αρχαίων τελετουργιών που έχουν συνδεθεί με την Πρωτοχρονιά στην Γεωργία. Συμβολίζει το δέντρο της ζωής άρα τη γονιμότητα και την αέναη αειφορία. Είναι διακοσμημένο με κόκκινα μούρα, ρόδια και μήλα ενώ γύρω του υπάρχουν γλυκά.
Η κορυφή του δέντρου, στολίζεται με ένα στέμμα υφασμένο από γρασίδι ή αμπελόφυλλα. Μερικές φορές το τσιτσιλάκι διακοσμείται με στρογγυλές πίτες που λέγονται ''τσικς'' και φτιάχνονται με ασπράδι αυγού και μπολκέλι (σα μικρά πεινιρλί). Η Γεωργιανή Πρωτοχρονιά παλιά συνέπιπτε με τα Χριστούγεννα και εορτάζονταν και οι δύο στις 14 Γενάρη. Στη λαϊκή παράδοση το τσιτσιλάκι ονομαζόταν επίσης και "Γενειάδα του Άι Βασίλη''.
Μεταξύ των παραδόσεων της Γεωργιανής Πρωτοχρονιάς που προέρχονται από παλαιότερες δοξασίες είναι και το Γκρέγκβι- ένα στέμμα κεντημένο με αμπελόφυλλα και έναν σταυρό φουντουκιάς πάνω του. Παραδοσιακά, οι άκρες του σταυρού ήταν διακοσμημένες με αειθαλή κλαδιά και κόκκινα μούρα.
Τέλος, η γιορτή της Πρωτοχρονιάς κλείνει με ένα εορταστικό τραπέζι, όπου ο Ταμάντα, ο ''συμποσιάρχης'', παίρνοντας ηγετικό ρόλο, κάνει συνεχόμενα περίτεχνες προπόσεις ευχόμενος ενότητα στην χώρα, ευτυχία, χαρά, υγεία και μια μεγάλη και ειρηνική ζωή για ολόκληρη την οικογένεια.
Χριστούγεννα στην Ιταλία
Οι Ιταλοί ξεκινάνε να νιώθουν την εορταστική ατμόσφαιρα από τα τέλη του Νοέμβρη αλλά η επίσημη Χριστουγεννιάτικη περίοδος ξεκινάει στις 8 Δεκεμβρίου, τη μέρα της Άμωμου Σύλληψης. Μία από τις αγαπημένες παραδόσεις της ιταλικής οικογένειας είναι το Πρεζέπε (Presepe ή Presepio), η Φάτνη της Γέννησης δηλαδή, η οποία κρύβει πολλά περισσότερα από όσα κανείς θα περίμενε.
Στις 8 Δεκεμβρίου, τη γιορτή της Άμωμου Σύλληψης, οι Ιταλικές οικογένειες αρχίζουν να χτίζουν τη Presepe (φάτνη) τους. Όλοι οι γνώριμοι χαρακτήρες είναι παρόντες - η Μαρία, ο Ιωσήφ, οι μάγοι και οι βοσκοί - αλλά αυτό είναι μόνο η αρχή! Έξω είναι ολόκληρο το χωριό της Βηθλεέμ. Η πιο σημαντική λεπτομέρεια είναι φυσικά η κούνια στη φάτνη, η οποία παραμένει άδεια μέχρι το μωρό Ιησούς να κάνει την είσοδό του και τελικά να τοποθετηθεί στην κούνια την παραμονή των Χριστουγέννων, ολοκληρώνοντας το σκηνικό. Το Presepe παραδοσιακά εκτίθεται έξω από τα ιταλικά σπίτια μέχρι και μετά τις 6 Ιανουαρίου, τα Θεοφάνια. Η παράδοση της Φάτνης της Γέννησης χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης πιστώνεται με τη διάδοση του Presepe όταν, το έτος 1223, ο Άγιος Φραγκίσκος έχτισε μια φάτνη σε μια σπηλιά στο Greccio χρησιμοποιώντας αληθινά ζώα και ανθρώπους και έκανε τη λειτουργία της παραμονής των Χριστουγέννων. Η Νάπολη είναι γνωστή για τη δημιουργία μερικών από τα πιο περίτεχνα και έντεχνα Presepi στην Ιταλία. Η Via San Gregorio είναι ένας δρόμος που έχει γίνει διάσημος για τον τεχνίτη που σκαλίζει και ζωγραφίζει ειδώλια από ξύλο και τερακότα. Κατασκευάζονται Presepi όλων των μεγεθών και μερικά από αυτά κοστίζουν εκατοντάδες ευρώ.
Όπως όλοι οι πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο, έτσι και στους Ιταλούς αρέσει να γιορτάζουν τα Χριστούγεννα γύρω από το τραπέζι ενώ μοιράζονται νόστιμο φαγητό με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Το ιταλικό χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι γεμάτο από χαρακτηριστικά πιάτα που αλλάζουν από περιοχή σε περιοχή, αλλά υπάρχουν δύο παραδοσιακά κέικ που ΠΡΕΠΕΙ να υπάρχουν στο τραπέζι όλων των Ιταλών: το pandoro και το panettone.
Το Panettone είναι σα μαλακό σύννεφο με λεπτή υφή, ομοιόμορφη ζύμη με έντονο κίτρινο χρώμα και γεμάτο με σταφίδες σουλτανίνας και ζαχαρωμένα φρούτα. Όταν κόβεται για πρώτη φορά σε φέτες απελευθερώνει ένα έντονο άρωμα ψωμιού και εσπεριδοειδών. Αυτό το γλυκό είναι το αποτέλεσμα ωρών, στην πραγματικότητα ημερών, δουλειάς για τα έμπειρα χέρια των σεφ ζαχαροπλαστικής. Η παραγωγή του ρυθμίζεται με προδιαγραφές που καθορίζουν τις ποσότητες όλων των συστατικών, συμπεριλαμβανομένων των σταφίδων σουλτανίνας και του ζαχαρωμένου κίτρου και πορτοκαλιού. Η ζύμη, φτιαγμένη με μαγιά, αφήνεται να φουσκώσει για δύο μέρες και στη συνέχεια ψήνεται. Μόλις είναι έτοιμο, το αφήνουμε μια ολόκληρη μέρα και μετά το γυρίζουμε ανάποδα να στεγνώσει. Η προέλευση του panettone χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, όταν οι άνθρωποι αποφάσισαν να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα με ένα ψωμί πιο πλούσιο από το καθημερινό. Αιώνιος αντίπαλος του Panettone, το Pandoro είναι το άλλο χαρακτηριστικό ιταλικό χριστουγεννιάτικο κέικ.
Σε σχήμα αστεριού, καλυμμένο με ζάχαρη ζαχαροπλαστικής, έχει μαλακή και συμπαγή ζύμη, λεία σύσταση καθώς και γεμάτη, βελούδινη γεύση. Οι απαρχές του βρίσκονται στη μεγαλοπρέπεια της ενετικής αυλής του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Η παρασκευή αυτού του κέικ απαιτεί διπλή ζύμη, που εναλλάσσεται με μεγάλους χρόνους ζύμωσης. Την απαλότητά του την δίνει η πολύωρη διαδικασία ανάμειξης του αλευριού με τα αυγά που ενσωματώνει τον αέρα λίγο λίγο κάνοντας το μείγμα φουσκωμένο και λείο. Από την άλλη, η προσθήκη βουτύρου δίνει στο κέικ το λίπος του, το οποίο έχει την τάση να λιώνει στο στόμα. Τέλος, η βανίλια και το ξύσμα πορτοκαλιού ή λεμονιού είναι οι απαραίτητες πινελιές για να του δώσουν το αλάνθαστο άρωμα και την χαρακτηριστική αίσθηση που το κάνει να ξεχωρίζει.
5 περίεργες Χριστουγεννιάτικες ιστορίες!
1. Η Coca-Cola έπαιξε ρόλο στην εικόνα του Άι Βασίλη
Το 1931, η Coca-Cola προσέλαβε έναν εικονογράφο, τον Haddon Sundblom, για να ξαναδημιουργήσει την εικόνα του Άγιου Βασίλη. Πριν εμφανιστεί στις διαφημίσεις της εταιρείας αναψυκτικών, το βλέμμα του Άγιου Βασίλη ήταν περισσότερο τρομακτικό παρά χαρούμενο και μπορούσε να προκαλέσει εφιάλτες.
2. Οι Ολλανδοί ήταν οι εμπνευστές του συνδυασμού ''μπισκότα και γάλα''
Χάρη στους Ολλανδούς, ο Άγιος Βασίλης λαμβάνει από τα παιδιά ένα σνακ που τον κρατά χορτάτο στο ταξίδι του. Η ιστορία είναι ότι, στις 6 Δεκεμβρίου, όταν γιορτάζεται ο Άγιος Νικόλαος, τα παιδιά αφήνουν στον Άγιο Βασίλη ένα μπισκότο και γάλα, ως αντάλλαγμα για δώρα.
3. Οι κάλτσες πάνω από το τζάκι ξεκίνησαν ως ατύχημα
Ο θρύλος των κρεμαστών καλτσών δίπλα στην καμινάδα ξεκίνησε όταν ένας φτωχός άνδρας δεν είχε αρκετά χρήματα για την προίκα των τριών κορών του. Γνωρίζοντας αυτό, ο Άγιος Νικόλας, ο γενναιόδωρος γέρο- Άι Βασίλης για μας, έριξε μια σακούλα χρυσό στην καμινάδα τους ένα βράδυ αφού τα κορίτσια είχαν κρεμάσει εκεί τις καθαρισμένες κάλτσες τους για να στεγνώσουν.
4. Αστροναύτες μεταδίδουν το ''Jingle Bells'' από το διάστημα
1965, εννιά μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Δύο αστροναύτες στο Gemini 6 είπαν στο Mission Control ότι είδαν ένα UFO να εισέρχεται στην ατμόσφαιρα της Γης. Όταν τα πράγματα έγιναν τεταμένα, διέκοψαν την εκπομπή με το "Jingle Bells" καθώς ο Wally Schirra έπαιζε μια μικρή φυσαρμόνικα συνοδευόμενη από τον Tom Stafford που κουνούσε μια χούφτα μικρά κουδουνάκια έλκηθρου.
5. Ο Άι-Βασίλης έχει διεύθυνση
Πολύ καλοί άνθρωποι, με μεγάλη και καλή καρδιά, που εργάζονται στα Καναδικά Ταχυδρομεία, ξεκίνησαν την πρωτοβουλία «Santa Letter-Writing Program». Χάρη σε αυτά, τα παιδιά λαμβάνουν τώρα μια απάντηση από τα ξωτικά του Άι Βασίλη. Έτσι, αν θέλετε να γράψετε στον Άι Βασίλη, εδώ έχετε τη διεύθυνση: Άγιος Βασίλης, Βόρειος Πόλος, H0H 0H0, Καναδάς. Θυμηθείτε να προσθέσετε τη διεύθυνσή σας στην επιστολή σας και να τη στείλετε πριν από τις 10 Δεκεμβρίου.